29 maja, 2023
Udział w ruchu drogowym, zarówno w charakterze pieszego, jak i w charakterze kierowcy, bądź pasażera pojazdu mechanicznego należy do codziennej rutyny, jednak niesie za sobą pewne ryzyko i zagrożenia. Każdy uczestnik ruchu drogowego, może stać się bowiem ofiarą niewłaściwego zachowania innego uczestnika i w efekcie zostać poszkodowanym w wypadku drogowym. Wiąże się to z wieloma przykrymi konsekwencjami, zwłaszcza jeżeli w takim wypadku odniesie się poważniejszy uszczerbek na zdrowiu.
Osoba pokrzywdzona w wypadku drogowym, poza podjęciem odpowiedniego leczenia i zadbaniem o własne zdrowie, powinna także zadbać o swój interes prawny, zwłaszcza w pierwszym etapie postępowania. Po zaistnieniu wypadku, Policja (lub Prokuratura) wyda postanowienie o wszczęciu dochodzenia w sprawie wypadku drogowego. Osoba poszkodowana w wyniku wypadku, gdy stan jej zdrowia na to pozwoli, będzie przesłuchiwana w charakterze pokrzywdzonego, a zarazem jako świadek zdarzenia. Ponadto, osoba poszkodowana może domagać się zapłaty odszkodowania i zadośćuczynienia za skutki wypadku w postępowaniu cywilnym od ubezpieczyciela, z którym właściciel pojazdu mechanicznego, którym poruszał się sprawca szkody, zawarł umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. W niniejszym tekście skoncentruję się jednak na kwestiach związanych z postępowaniem karnym przeciwko sprawcy wypadku drogowego.
Jak wygląda przebieg postępowania karnego w sprawie wypadku drogowego z perspektywy pokrzywdzonego i jakie uprawnienia posiada pokrzywdzony?
Warto wspomnieć, iż przestępstwo spowodowania wypadku komunikacyjnego jest uregulowane w Kodeksie karnym w art. 177 § 1, który stanowi: „Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.” Obrażenia ciała, o których mowa w przepisie art. 157 § 1 Kodeksu karnego, to tak zwany średni uszczerbek na zdrowiu, czyli obrażenia, których skutki utrzymują się przez okres dłuższy niż 7 dni. Sprawca wypadku drogowego ponosi odpowiedzialność karną surowszą, jeżeli obrażenia ofiary wypadku zostaną kwalifikowane jako ciężkie lub ofiara wypadku poniesie śmierć. Oceny obrażeń poszkodowanego dokonuje biegły lekarz sądowy. W tym celu, osoba pokrzywdzona jest zazwyczaj proszona o przesłanie do organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze – Policji lub Prokuratury – swojej dokumentacji medycznej z leczenia po wypadku. Może zdarzyć się również, że będzie musiała stawić się na badanie u biegłego. Pokrzywdzony zostanie także przesłuchany w toku postępowaniu jako świadek, na okoliczność przebiegu wypadku. Warto pamiętać, iż osoba taka może brać czynny udział w postępowaniu – tj. ustanowić pełnomocnika w osobie adwokata lub radcy, przeglądać akta sprawy, brać udział w czynnościach procesowych (np. przesłuchanie innych świadków, sprawcy wypadku, itd.), czy składać wnioski dowodowe. Następnie, gdy organ prowadzący postępowanie uzna, iż zgromadzone dowody pozwalają w sposób niebudzący wątpliwości na jednoznaczne ustalenie sprawcy wypadku i potwierdzają jego winę (np. okoliczności wypadku, dowody zabezpieczone na miejscu zdarzenia, np. monitoring, zeznania świadków czy opinia biegłego sądowego z zakresu rekonstrukcji wypadków), wówczas zostaną sprawcy wypadku postawione zarzuty spowodowania wypadku drogowego. Kolejnym etapem postępowania będzie skierowanie aktu oskarżenia do sądu przeciwko sprawcy wypadku. Po otrzymaniu z sądu ww. informacji, pokrzywdzony może złożyć pisemnie (lub ustnie), przed rozpoczęciem przewodu sądowego na rozprawie głównej, stosowne oświadczenie, iż w toku postępowania sądowego będzie występował w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Brak złożenia takiego oświadczenia będzie skutkował tym, że w sytuacji, gdy sąd uznałby, iż sprawca wypadku jest niewinny, albo wymierzył mu niską karę lub środek karny, pokrzywdzony nie będzie miał możliwości złożenia apelacji, czyli odwołania się do sądu wyższej instancji od zapadłego wyroku. Dlatego warto pamiętać, aby wykorzystać przysługujące pokrzywdzonemu uprawnienie.
Skuteczne dbanie o prawa pokrzywdzonego w postępowaniu karnym jest szczególnie istotne, gdyż aby móc efektywnie starać się później o odszkodowanie i zadośćuczynienie od ubezpieczyciela, wobec czego warto zastanowić się nad skorzystaniem w tym zakresie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika (adwokata bądź radcy). W postępowaniu karnym powinna zostać bowiem przesądzona wina sprawcy wypadku – przy czym równoznacznym ze skazaniem sprawcy jest warunkowe umorzenie postępowania względem niego. Pokrzywdzonemu, na jego wniosek, może także zostać przyznana w wyroku od sprawcy wypadku określona kwota pieniężna – zazwyczaj jako forma nawiązki. Warto jednak pamiętać, że o wysokość zasądzonej kwoty zostanie później pomniejszona wysokość odszkodowania i zadośćuczynienia, wypłacona pokrzywdzonemu przez ubezpieczyciela w postępowaniu cywilnym.
Opisane powyżej działania dotyczą wyłącznie postępowania karnego. Zadbanie w ramach tego postępowania o interesy pokrzywdzonego jest bardzo istotne, gdyż jego wynik będzie miał wpływ między innymi na skuteczność dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia w ramach postępowania cywilnego, którego tematyka zostanie poruszona w kolejnym artykule.
Gabriela Pawlina
aplikant adwokacki
){kind=link}